«ΈΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΥΒΡΟ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ»

Jean-Antoine HOUDON, Προτομή Βολταίρου, 1778

12 Οκτωβρίου 2012-27 Ιανουαρίου 2013.

Έκθεση: “Από τον Πλάτωνα στον Βολταίρο και τον Κοραή. Η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία και ο Διαφωτισμός”

Tο ΑΜΘ στις 12 Οκτωβρίου εγκαινιάζει την περιοδική έκθεση με τον τίτλο «Από τον Πλάτωνα στον Βολταίρο και τον Κοραή. Η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία και ο Διαφωτισμός». Πρόκειται για μια από τις πέντε εκθέσεις  με εμβληματικά έργα των συλλογών του Μουσείου του Λούβρου που οργανώνονται από τα 5Μ υπό τον κοινό τίτλο «Έργα τέχνης από το Λούβρο στη Θεσσαλονίκη» και με κοινή συνισταμένη την γόνιμη συνεργασία που διακρίνει τους μουσειακούς οργανισμούς της Ελλάδας με τη Γαλλία. Το γεγονός αυτό έρχεται ως αντίδωρο μετά τη μεγάλη έκθεση του Παρισιού για την Αρχαία Μακεδονία και το Βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που παρουσιάστηκε στο Λούβρο το φθινόπωρο του 2011, και εντάσσεται, παράλληλα, στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων για τη συμπλήρωση 100 ετών από την απελευθέρωση της πόλης. Παράλληλα, μέσω της έκθεσης δίνεται η ευκαιρία να τονιστεί η σημαντικότητα της πολύπλευρης και γόνιμης συνεργασίας των μουσειακών οργανισμών, που σε αυτή την περίπτωση  συνοψίζεται στη στενή και πολύμορφη σχέση της Ελλάδας με τη Γαλλία.  

Jacques-Nicolas Röettiers de la Tour

Στην έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης θα συμμετέχουν με το δανεισμό έργων τέχνης, ιστορικών εκδόσεων και αρχαίων αντικειμένων: το Μουσείο του Λούβρου, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο/Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, η Βουλή των Ελλήνων - Τμήμα Βιβλιοθήκης / Ειδικών Συλλογών της, η Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου και η ΚΖ’ ΕΠΚΑ (Αρχαιολογικό Μουσείο Δίου).

Η έκθεση θα παρουσιαστεί στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων “Ιουλία Βοκοτοπούλου” και η διάρκεια της έχει οριστεί από τις 12 Οκτωβρίου 2012 έως τις 27 Ιανουαρίου 2013.

Η έκθεση του ΑΜΘ στοχεύει να ενώσει με το νήμα της αφήγησης το ύψιστο, ίσως, δημιούργημα του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, τη Φιλοσοφία, με ένα σπουδαίο πνευματικό και φιλοσοφικό ευρωπαϊκό κίνημα, τον Διαφωτισμό και την ελληνική εκδοχή του, τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό και ακόμα παραπέρα να προβάλει μηνύματα που συνδέονται με τη σύγχρονη εποχή, μια εποχή που οι σταθερές μας αξίες δοκιμάζονται και όλοι μας αναζητούμε εναγωνίως πνευματικά και ηθικά στηρίγματα, για να κρατηθούμε όρθιοι.

Η έκθεση αναζητώντας τους δεσμούς που υπάρχουν ανάμεσα στην αρχαία φιλοσοφία και το κίνημα του Δυτικοευρωπαϊκού και του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, αναφέρεται σε σημαντικές έννοιες που διαπνέουν το σπουδαίο αυτό πνευματικό και κοινωνικό κίνημα, όπως η έννοια του φιλοσόφου και ευρύτερα του πνευματικού ανθρώπου, η σημασία του ανθρώπου ως “κύρια μέριμνα της ανθρωπότητας”, ο διαχρονικός ρόλος του ελληνικού πνεύματος στο πέρασμα των αιώνων,  και η πραγμάτευση των γενικών ερωτημάτων για τη γνώση του κόσμου και τη θεώρησή του, από τον Σωκράτη και τον Πλάτωνα έως τους Βολταίρο, Ρουσσώ, Ντιντερό, Ρήγα Βελεστινλή και Κοραή.

Η Ανάσταση της Ελλάδας, Σχέδιο Ravault, λιθογραφία de C. Motte

Η αφήγηση “εικονοποιείται” από το άγαλμα καθιστού φιλοσόφου, το οποίο βρέθηκε στην ανασκαφή του Δίου, της ιερής πόλης των Μακεδόνων, και από προτομές φιλοσόφων από τη Συλλογή Γλυπτών του ΑΜΘ. Κεντρική θέση στον μουσειογραφικό σχεδιασμό της έκθεσης κατέχουν οι προτομές του Βολταίρου και του Ρουσσό, έργα του Ουντόν και το “μετάλλιο” με τη μορφή του Λουδοβίκου 15^ου, τα οποία προέρχονται από τη Συλλογή Γλυπτών του Λούβρου. Η προτομή του Προσαλέντη από την Εθνική Πινακοθήκη, το πρώτο έργο της νεότερης ελληνικής γλυπτικής, συμβολίζει το μεταβατικό πέρασμα από την αρχαία ελληνική σκέψη στον Διαφωτισμό.

 Το παζλ της αφήγησης της έκθεσης συμπληρώνεται από αναφορές στον νεοκλασικισμό, το θεσπισμένο εκπαιδευτικό αρχαιογνωστικό ταξίδι “Grand Tour”, στον συμβολικό ρόλο της αρχαιότητας, στο πνεύμα του εγκυκλοπαιδισμού και τις διαφορετικές όψεις της αρχαιολατρείας. Ακόμα, αναφερόμαστε στην παράδοση δημιουργίας ‘χαρτώων μουσείων’ και στην εικόνα των ελληνικών αρχαιοτήτων, μέσα από τη γαλλική περιηγητική γραμματεία του 19^ου αιώνα, μια ιδιαίτερα σημαντική περίοδος, καθώς χαρακτηρίζεται από το πνεύμα του Φιλελευθερισμού, τη διακίνηση των δημοκρατικών ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης και του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Στην ενότητα αυτή εκτίθενται εκδόσεις της Βουλής των Ελλήνων και  χαρακτικά του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.

Άποψη του Ερεχθείου, Αθήνα, χαλκογραφία. Βιβλιοθήκη Βουλής των Ελλήνων-Ειδικές Συλλογές, Αθήνα

Σε ό, τι αφορά ειδικότερα στο κίνημα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, δίνεται έμφαση στον σημαντικό ρόλο του Ελληνισμού της Διασποράς στην ‘μετακένωση’ των επιτευγμάτων της δυτικής παιδείας, νεωτεριστικών ιδεών και των καινούριων ιδεολογικών σχημάτων της φωτισμένης Ευρώπης, αλλά και σε βασικά χαρακτηριστικά του κινήματος, στα περιοδικά, στις μεταφράσεις σημαντικών έργων της εποχής, στον ρόλο του θεάτρου και του σχολείου κτλ. Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει ενδεικτικά προσωπογραφίες των εκπροσώπων του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, αλληγορικές παραστάσεις της υπόδουλης Ελλάδας που πορεύεται με οδηγό το ένδοξο παρελθόν της από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο- καθώς και εκδόσεις από την Βιβλιοθήκη της Βουλής.

Αν προσπαθούσαμε να συμπυκνώσουμε σε μία φράση τον στόχο αυτής της έκθεσης θα λέγαμε ότι είναι: η αναζήτηση του νήματος που συνδέει ιδέες, αξίες και πρόσωπα από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, τη βάση δηλαδή της σύγχρονης δυτικής σκέψης, στον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, ένα πνευματικό κίνημα που άλλαξε την πολιτική και κοινωνική Ιστορία της Ευρώπης και τον ελληνικό Διαφωτισμό, που έπεσε σαν γονιμοποιός βροχή σε ένα χώμα διψασμένο για γνώση, για ελευθερία και ισότητα, μέχρι σήμερα, την εποχή της κρίσης που ζητάει νέα ή ανανεωμένα πρότυπα και μια ισχυρή πνευματικότητα, η οποία θα μπορέσει να αποτελέσει μια νέα ελπιδοφόρα αφετηρία.