Τιμώντας τον Νίκο Καζαντζάκη

Πριν από 27 χρόνια, η Μελίνα Μερκούρη εγκαινίαζε μια προσφορά ζωής του γνωστού Ελληνα σκηνογράφου Γιώργου Ανεμογιάννη. Στο χωριό Βαρβάροι (σημερινή Μυρτιά) στο Ηράκλειο της Κρήτης, οι άνθρωποι κρέμονταν σαν τσαμπιά για να παρακολουθήσουν μια ιστορική στιγμή: με την προσφορά του πατρικού σπιτιού του Ανεμογιάννη και το ακάματο πάθος της συλλογής του, ο Νίκος Καζαντζάκης απέκτησε το δικό του «σπίτι», στην πατρώα γη, σε μια σπάνιας ευαισθησίας δικαίωση για τη δημιουργία του μουσείου.
Το περασμένο Σάββατο, στον ίδιο χώρο, πάλι το πλήθος ήταν εκεί για να υποδεχτεί την εκ βάθρων αναγέννηση του μουσείου και τη νέα του -αρκούντως εντυπωσιακή- μορφή. Η πρώτη ξενάγηση δικαιώνει αυτόν το χαρακτηρισμό, μιας και ο σχεδιασμός του Δημήτρη Καλοκύρη και των αρχιτεκτόνων Ψωμαδάκη, εκτός από λειτουργική, είναι και πανέμορφη. Μέσα από τις συλλογές του μουσείου ο επισκέπτης δε συγκεντρώνει, βέβαια, όλο το γράμμα και το πνεύμα του καζαντζακικού έργου (πώς θα μπορούσε άλλωστε;), αλλά έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα για τη σημασία και το εύρος του φαινομένου «Νίκος Καζαντζάκης». Προσωπικά αντικείμενα, επιστολές, οι πνευματικές του αναζητήσεις, το μεγάλο του έργο της «Οδύσσειας», τα χρόνια της απομόνωσης στην Αίγινα, η αποδημία στην Ευρώπη, όλα στημένα με υποβλητικό κι έξυπνο τρόπο εισάγουν με τον καλύτερο τρόπο στην ουσία αυτής της συγγραφικής περιπέτειας ακόμα και τον πιο αμύητο επισκέπτη.
Στα εγκαίνια του Σαββάτου βρέθηκαν πολλοί επώνυμοι φίλοι του μουσείου, καθώς και όλη η πολιτική ηγεσία της περιοχής. Την κορδέλα έκοψε ο υπουργός Εθνικής Αμυνας, Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος τόνισε με ιδιαίτερο τρόπο τη σημασία του καζαντζακικού έργου και στη σημερινή κρίσιμη εποχή, ενώ η Ντόρα Μπακογιάννη αναφέρθηκε στο πόσο σημαντικό είναι για τους Κρήτες μια τέτοια προσωπικότητα να βρίσκει την κατάλληλη στέγη. Για τους κόπους, το μεράκι και το πάθος που χρειάστηκαν, μίλησε ο πρόεδρος του δ.σ. του μουσείου, ο γνωστός καθηγητής Γιώργος Γραμματικάκης, ενώ ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Αγγελος Δεληβοριάς, τόνισε πόσο τυχερός είναι ο Καζαντζάκης που έχει ένα τέτοιο μουσείο, σε αντίθεση με άλλους μεγάλους Ελληνες πνευματικούς φάρους. Ο διευθυντής του τηλεοπτικού σταθμού της Βουλής, Κώστας Αλαβάνος, θυμήθηκε στιγμές από τα πρώτα εγκαίνια, αλλά και από άλλα στιγμιότυπα της πορείας του Καζαντζάκη, ενώ η ποιήτρια Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ, που είχε τον Καζαντζάκη νονό, συγκινήθηκε όταν ανάμεσα στα εκθέματα αντίκρισε μια καρτ ποστάλ που απευθυνόταν στην ίδια!
Η μυσταγωγία των εγκαινίων, όμως, έφτασε στο απόγειό της, όταν η Μαρία Φαραντούρη με τη θεσπέσια και αναλλοίωτη φωνή της πήρε θέση μπροστά από το όμορφο σκηνικό του δέντρου που στα κλαδιά του κρέμονταν σελίδες του έργου του Καζαντζάκη. Τραγούδια από τον «Καπετάν Μιχάλη», από Θεοδωράκη και άλλα ξεσήκωσαν τον κόσμο κι έδεσαν με τον καλύτερο τρόπο τα συστατικά τεχνών και αισθήσεων.
Λίγα μόλις χιλιόμετρα μακριά από το Ηράκλειο, ένας νέος, πολυσήμαντος χώρος για μια σπουδαία προσωπικότητα κάνει αυτό που όλοι σημείωσαν με ικανοποίηση: ανορθώνει την πίστη στις ικανότητες μερικών εξαιρετικών Ελλήνων.