Η σφαγή που συγκλόνισε τα Οσκαρ

Το ντοκιμαντέρ του «The Cove» με θέμα την ανελέητη σφαγή των δελφινιών στην Ιαπωνία συγκλόνισε τους θεατές σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και τα μέλη της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Ο Λούι Ψυχογιός, ο Ελληνας σκηνοθέτης που κέρδισε φέτος το Οσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ και ανύψωσε την εθνική μας περηφάνια, εκτός του ότι αγωνίζεται κατά της σφαγής των δελφινιών, είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος σε θέματα που αφορούν το περιβάλλον και την προστασία των οικοσυστήματων των ωκεανών.

Λίγο προτού φύγει για ένα επαγγελματικό ταξίδι στην Ασία, ο βραβευμένος σκηνοθέτης έδωσε αποκλειστική συνέντευξη στην «Espresso της Κυριακής». Μας αποκάλυψε όσα δεν πρόλαβε να πει στην τελετή απονομής της Ακαδημίας όταν πλησίασε το μικρόφωνο για να μιλήσει και του... έκοψαν τον ήχο για τους λόγους που θα διαβάσετε παρακάτω.

- Πρώτα από όλα, συγχαρητήρια για το Οσκαρ που κερδίσατε. Ηταν κάτι που το περιμένατε; Τι σημαίνει για εσάς αυτό το βραβείο;Η ουσία δεν είναι το βραβείο, αλλά το ότι ως ομάδα καταφέραμε να κάνουμε πραγματικότητα αυτήν την ταινία και μέσα από αυτή να κερδίσουμε στη συνέχεια το βραβείο. Ο σκηνοθέτης Τζον Φορντ είχε πει ότι το να κάνεις μια ταινία είναι σαν να ζωγραφίζεις μια φωτογραφία με τη βοήθεια ενός στρατού. Εμείς πραγματικά είχαμε έναν πολύ καλό στρατό. Τα βραβεία για μένα είναι η αναγνώριση της προσπάθειας που χρειάζεται να καταβάλουμε για να κερδίσουμε έναν πολύ δύσκολο αγώνα. Είναι ο αγώνας που πρέπει να δώσουμε για το περιβάλλον.

- Πώς ξεκίνησε η ιδέα να γυρίσετε το «Cove»; Ηταν δική σας πρωτοβουλία;Η ταινία χρηματοδοτήθηκε από τον φίλο μου Τζιμ Κλαρκ, ο οποίος είναι μεταξύ άλλων ένας παθιασμένος δύτης που λατρεύει τη θάλασσα. Ξεκινήσαμε μαζί τον Οργανισμό Διατήρησης του Ωκεανού (Oceanic Preservation Society). Πρόκειται για μια μη κερδοσκοπική εταιρεία με στόχο να γυρίζονται ταινίες που προβληματίζουν όσον αφορά θέματα σχετικά με τον ωκεανό. Ο ρόλος του Τζιμ υπήρξε πολύ σημαντικός για τη δημιουργία του ντοκιμαντέρ. Ομως τα έργα ζωής του είναι πολλά. Βοήθησε στην επιτάχυνση των συστημάτων υπολογιστών για τους Saturn Rockets. Ηταν αυτός που ξεκίνησε τα Silicon Graphics, τα πρώτα μηχανήματα κατασκευής 3D γραφικών χάρη στα οποία πραγματοποιήθηκαν ταινίες όπως το «Jurassic Park». Επίσης, ήταν αυτός που ξεκίνησε το πρώτο δημοφιλές Internet browser με το Netscape, το οποίο χρησιμοποιήθηκε από όλον τον κόσμο. Μετά ξεκίνησε τη Web Md, μια εταιρεία που χρησιμοποίησα για να σώσω τη ζωή της μητέρας μου, όταν έμαθα μέσω αυτής ότι οι γιατροί τής χορηγούσαν περισσότερα φάρμακα από όσα άντεχε ο οργανισμός της. Ο Τζιμ μου έδωσε τα χρήματα για να κάνω ταινίες με θέμα τον ωκεανό. Ταινίες που θα μπορούσαν να κάνουν τη διαφορά.

- Πότε μάθατε για πρώτη φορά τι συμβαίνει στα δελφίνια στην Ταϊτή;
Πρώτη φορά άκουσα για τη σφαγή των δελφινιών τον Δεκέμβριο του 2005. Ημουν σε ένα συνέδριο για τα θαλάσσια θηλαστικά. Ο Ρικ Ο’Μπάρι ήταν ο άνθρωπος που είχε αιχμαλωτίσει και εκπαιδεύσει πέντε θηλυκά δελφίνια, τα οποία πρωταγωνιστούσαν στη γνωστή τηλεοπτική σειρά «Φλίπερ» τη δεκαετία του ’60. Επρόκειτο να είναι ο κεντρικός ομιλητής αλλά ο σπόνσορας του συνεδρίου τον έδιωξε τελευταία στιγμή πριν από την ομιλία. Σπόνσορας ήταν το γνωστό θαλάσσιο πάρκο Sea World. Ρώτησα τον Ρικ γιατί δεν τον άφησαν να μιλήσει. Αυτός μου εξήγησε ότι σχεδίαζε να μιλήσει για την αιχμαλωσία των δελφινιών και για το πώς σχετίζεται με τη σφαγή τους που γίνεται σε ολόκληρο τον πλανήτη. Δεν γνώριζα τότε ότι συνέβαινε κάτι τέτοιο και, όταν ρώτησα τον Ρικ αν είναι γνωστό θέμα, μου είπε ότι μόνον ο ίδιος είχε ασχοληθεί. Ουσιαστικά κανείς δεν γνώριζε πως σκοτώνονταν τα δελφίνια, παρά μόνον οι κυνηγοί τους. Μέχρι τη στιγμή που αποκτήσαμε το «κρυφό» βίντεο που καταφέραμε να τραβήξουμε.

- Ποιες ήταν οι δυσκολίες και οι προκλήσεις που συναντήσατε στα γυρίσματα;
Ο ορμίσκος όπου γίνεται η σφαγή είναι ένα φυσικό φρούριο προστατευμένο από τρεις μεριές, οι οποίες αποτελούνται από απόκρημνα βράχια. Υπάρχουν μεγάλες ατσάλινες πύλες με καρφιά, αγκαθωτά συρματοπλέγματα, φύλακες, λυκόσκυλα καθώς και η συνοδεία της Αστυνομίας. Ηρθαμε αντιμέτωποι με ανθρώπους που ήθελαν να μας σκοτώσουν και έψαχναν αφορμή και για να μας συλλάβουν. Η δουλειά μας ήταν σαν στρατιωτική επιχείρηση. Φορούσαμε ρούχα καμουφλάζ, είχαμε βάψει τα πρόσωπά μας, χρησιμοποιήσαμε «νυχτερινή όραση», είχαμε μαζί μας δύτες που υπήρξαν παγκόσμιοι πρωταθλητές, μάγους των οπτικών εφέ καθώς και έναν πραγματικό πειρατή που έμαθε στους ηθοποιούς της ταινίας «Οι πειρατές της Καραϊβικής» πώς συμπεριφέρονται οι αληθινοί πειρατές! Το αστείο ήταν ότι ενώ όλοι μας ήμασταν επαγγελματίες στη δουλειά μας, δεν ήμασταν επαγγελματίες σε αυτό που επρόκειτο να κάνουμε. Γι’ αυτό είναι τόσο απίστευτο το γεγονός ότι κερδίσαμε το Οσκαρ. Κανείς από εμάς που πήγε σε αυτόν τον ορμίσκο δεν είχε ξανακάνει ταινία! Εχω μάθει ότι έχουν εκδοθεί εντάλματα για να μας συλλάβουν στην περίπτωση που το συνεργείο μας επιστρέψει στην Ιαπωνία.

- Πώς κατάφεραν οι Ιάπωνες να καλύψουν το γεγονός όλον αυτόν τον καιρό;Το Cove είναι ένα ιαπωνικό εθνικό πάρκο, στο οποίο ούτε οι ίδιοι οι Ιάπωνες δεν επιτρέπεται να μπουν. Αυτή η μορφή του κακού δεν θα μπορούσε να επιβιώσει στο φως της ημέρας, μόνο στο σκοτάδι. Μόλις η ταινία βγει στην Ιαπωνία, πιστεύω ότι θα σταματήσουν να σκοτώνουν δελφίνια για να τα χρησιμοποιούν ως φαγητό. Επίσης, πουλάνε το κρέας δελφινιών σαν κρέας φάλαινας. Το κρέας των δελφινιών είναι πολύ πιο τοξικό από εκείνο της φάλαινας. Είναι 5.000 φορές πιο τοξικό από το επιτρεπτό όριο, σύμφωνα με τους νόμους της Ιαπωνίας. Η κυβέρνηση βοηθάει τους κυνηγούς των δελφινιών να πουλάνε το κρέας με το να μην εφαρμόζουν τους νόμους και με το να μη βάζουν τις σωστές ταμπέλες στο κρέας.

Εγκλημα απέναντι στη φύση και την ανθρωπότητα
- Εξηγήστε μας πώς η ταινία σας βοήθησε στο να αλλάξει αυτή η απάνθρωπη στάση απέναντι στα δελφίνια;Με ενημέρωσαν ότι οι κυνηγοί χρησιμοποιούν πλέον πιο «ανθρώπινο» τρόπο για να σκοτώνουν τα δελφίνια. Προσωπικά, βέβαια, δεν πιστεύω ότι υπάρχει ανθρώπινος τρόπος να σκοτώσεις ένα ζώο, του οποίου το κρέας έτσι κι αλλιώς είναι δηλητήριο και στη συνέχεια να το δίνεις ως τροφή σε ανθρώπους. Θεωρώ ότι είναι έγκλημα απέναντι στη φύση και την ανθρωπότητα. Πιστεύω ότι εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ευαισθητοποιηθεί σχετικά με την απάνθρωπη αιχμαλώτιση των δελφινιών, τα οποία στη συνέχεια χρησιμοποιούνται για λόγους ανθρώπινης διασκέδασης. Υπάρχουν πολλοί που θα σταματήσουν να επισκέπτονται τα πάρκα δελφινιών. Ξέρω ότι η ταινία κόστισε στους κυνηγούς δελφινιών εκατομμύρια δολάρια, επειδή τώρα οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να μαθαίνουν ότι το κρέας των δελφινιών είναι τοξικό. Μέρος της αποστολής μας είναι και η ενημέρωση του κοινού.

- Τι άλλο θα βοηθούσε στη σωτηρία των δελφινιών;Αν κλείναμε το Cove και σταματούσαμε το κυνήγι των δελφινιών στην Ιαπωνία, αυτομάτως θα εμποδίζαμε και τη γενοκτονία. Οσο περισσότεροι άνθρωποι δουν την ταινία, τόσο λιγότερο δημοφιλές θα γίνει το να βλάπτει κάποιος αυτά τα ζώα σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Λίγο πριν από τα Οσκαρ, δύο όρκες του Sea World σκότωσαν δύο από τους εκπαιδευτές τους. Δεν είχε ξανασυμβεί στην ιστορία ούτε ένα περιστατικό άγριας όρκας να σκοτώσει άνθρωπο. Ο αληθινός δολοφόνος είναι το Sea World που παίρνει επιχειρηματικές αποφάσεις βάζοντας τους εκπαιδευτές σε ρίσκο με το να τους τοποθετεί σε μια τσιμεντένια δεξαμενή, όπου αναγκάζουν τα ζώα να κάνουν επικίνδυνα κόλπα για τους θεατές.

«Οι άνθρωποι προκαλούν το μεγαλύτερο πρόβλημα στους ωκεανούς»

- Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδιά σας;Εχω ήδη ξεκινήσει να κάνω νέα ταινία, αυτήν τη φορά σε 3D. Το θέμα έχει να κάνει με το πώς οι άνθρωποι προκαλούν το μεγαλύτερο πρόβλημα στους ωκεανούς, την οξείδωση. Είναι η «μικρή αδερφή» του φαινομένου του θερμοκηπίου. Περίπου το 25% των θαλάσσιων ειδών που ζουν σε υφάλους, εξαφανίζεται με απίστευτη ταχύτητα. Χάνουμε επίσης το πλαγκτόν, το οποίο δεν μπορεί να αναπαραχθεί εξαιτίας της οξείδωσης. Δείχνει οξύμωρο, όμως η ζωή μας εξαρτάται από είδη ζωής που δεν μπορούμε να δούμε, τα οποία συνδέονται με εμάς με μια περίεργη αλυσίδα. Αυτό έχουμε αρχίσει να το μαθαίνουμε τώρα, δυστυχώς με τον δύσκολο τρόπο. Είναι μια θλιβερή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ανθρωπότητα που αναγκάζει τα παιδιά μας να προσαρμόζονται σε ένα ολοένα και πιο εξασθενημένο περιβάλλον. Αυτό που μου δίνει ελπίδα είναι ότι ο κινηματογράφος είναι ένα πολύ ισχυρό όπλο. Είναι κάτι σαν «όπλο μαζικής καταστροφής». Μόνο που αντί να ρίχνεις μία βόμβα και να σκοτώνεις ανθρώπους, κάνεις μια σπουδαία ταινία και δημιουργείς μια λεγεώνα από συμμάχους. Εάν, λοιπόν, κάποιος από τους αναγνώστες αυτής της συνέντευξης θέλει να συνεισφέρει στην προσπάθειά μας, παρακαλώ να ενημερωθεί για το πώς μπορεί να το κάνει από το site www.thecovemovie.com.

- Ποια είναι η σχέση σας με την Ελλάδα; Ο πατέρας μου είναι από ένα μικρό χωριό κοντά στη Σπάρτη. Ισχυρός άνδρας, που είχε αποκτήσει θρυλική φήμη γι’ αυτήν τη μικρή περιοχή. Θα μπορούσε να είναι ένας από τους τριακόσιους του Λεωνίδα! Οι γονείς της μητέρας μου ήταν από το διπλανό χωριό. Ηταν ένας κανονισμένος γάμος που έγινε με συνοικέσιο, από ό,τι μου έχουν πει. Αγαπάω την Ελλάδα. Εχω έρθει αρκετές φορές, αλλά τα ελληνικά μου περιορίζονται στις λίγες λέξεις που έμαθα μέχρι την ηλικία των έντεκα. Αγαπάω πάντως τους ανθρώπους και το φαγητό. Υπάρχει κάτι που με κάνει να νιώθω ότι βρίσκομαι σπίτι κάθε φορά που είμαι εκεί. Είναι ίσως η μουσική, αλλά και η αγάπη για τη ζωή που έχω μέσα στο αίμα μου. Η πλούσια αίσθηση της Ιστορίας και της κουλτούρας με κάνει και νιώθω περήφανος για την κληρονομιά μου. Μου αρέσει το γεγονός ότι πολλοί μεγάλοι στοχαστές έχουν ελληνικές ρίζες.

- Τι σας ενοχλεί περισσότερο σήμερα;Οι προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε σήμερα για να σώσουμε το περιβάλλον. Είναι το ίδιο δύσκολες όσο ήταν και η Μάχη των Θερμοπυλών, γιατί αυτήν τη φορά ο χειρότερος εχθρός που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι ο ίδιος μας ο εαυτός! Ο λόγος που γίνονται οι πανάκριβοι πόλεμοι στη Μέση Ανατολή είναι το πετρέλαιο. Κι όμως, η καύση του πετρελαίου σκοτώνει τον ωκεανό. Είναι ένα κόστος πολύ υψηλό που θα πληρώσουν τα παιδιά μας και στη συνέχεια τα παιδιά τους. Δεν μπορώ να ζήσω με αυτό το τίμημα, ούτε πρέπει να δεχτεί να ζήσει έτσι και όλος ο υπόλοιπος κόσμος. Βέβαια, θα υπάρξει μεγάλη αντίσταση στις «αιρετικές» ιδέες μας εξαιτίας των οικονομικών συμφερόντων που εμπλέκονται. Γι’ αυτό λέω ότι ο εχθρός είμαστε εμείς οι ίδιοι και ότι το σύστημα αξιών μας θα έπρεπε να αμφισβητηθεί και να αναδομηθεί. Ακριβώς όπως έκαναν ο Σωκράτης και ο Αριστοτέλης για εκείνους που αναζητούσαν τη φώτιση μέσω της γνώσης. Πιστεύω ότι το πραγματικό μήνυμα της ταινίας μας είναι ότι παρά τις μεγάλες δυσκολίες και με λίγο κουράγιο ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει τη διαφορά. Και μερικοί από εμάς, άμα θέλουν και μπορούν, να αλλάξουν τον κόσμο. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΣ