ΓΙΑΝΝΗΣ ΞΑΝΘΟΥΛΗΣ Η αυτοβιογραφία ενέχει την... ελαφράν ειλικρίνεια

Συνέντευξη στην Έλσα Σπυριδοπούλου elsaspi@gmail.com
 
Η Σιλάνα Σαλιάγκου γεννήθηκε στο ραδιόφωνο πριν από κάποια χρόνια. Το alter ego του συγγραφέα Γιάννη Ξανθούλη απαγγέλλει ποιήματα με μια ανορθόγραφη λογική, που θυμίζει τον κορυφαίο Μποστ. Πριν από λίγο καιρό αποφάσισε να ανασύρει από το σκοτάδι τις πιο κρυφές μνήμες του δημιουργού της. Αυτές καταγράφονται στο βιβλίο “Η εκδίκηση της Σιλάνας” (εκδ. Ελληνικά Γράμματα).

Βρεθήκαμε με τον Γιάννη Ξανθούλη πριν από λίγο καιρό στο βιβλιοπωλείο του Ιανού, εκεί όπου έγινε πρόσφατα η παρουσίαση του βιβλίου του. Ευδιάθετος και χιουμορίστας, παρά την ταλαιπωρία που πέρασε για να έρθει οδικώς από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη μέσω... Τσεχοσλοβακίας, όπως είπε χαριτολογώντας, λόγω των Τεμπών, μας πρόσφερε μια απολαυστική συζήτηση περί εφηβείας και μνήμης...
Έχω την αίσθηση ότι με αυτό το βιβλίο κλείνουν λογαριασμοί! Να σου πω την αλήθεια, ούτε εγώ ξέρω πότε τους κλείνω και πότε τους ανοίγω. Είναι αυτοβιογραφικό βιβλίο, αν και πάντα βέβαια υπάρχει μια παραλλαγή της αλήθειας.  Άλλωστε η αυτοβιογραφία ενέχει την ελαφράν ειλικρίνεια! Είναι ένα ειλικρινές βιβλίο, λοιπόν, όσον αφορά το συναίσθημα.
Με μια Σιλάνα να σκαλίζει μνήμες! Η Σιλάνα, μια μάλλον γελοιογραφική περσόνα που την χρησιμοποιώ στις εκπομπές μου, μου εξαπέλυσε ένα σμήνος μέλισσες -αφρικανικές που λέω εγώ-, για να μου ξυπνήσει μνήμες από αυτές που τις είχα λίγο καμουφλαρισμένες! Μπήκα σε μια περίεργη διαδικασία να τις βγάλω προς τα έξω, όταν χρειάστηκε να κάνω ένα βιβλίο. Και σκέφτηκα ότι, ίσως αν τις ξαναζήσω, να δώσω και κάποια άφεση αμαρτιών! Νόμιζα ότι θα ήταν πολύ ασφαλές πια να ξαναδώ αυτό τον εαυτό ήρωα με απόσταση ασφαλείας 50 ετών, ο οποίος κυκλοφορούσε σε μια εφηβεία πολύ αμήχανη, επώδυνη και ήταν το μαύρο πρόβατο.
Γιατί ήταν επώδυνη; Δεν προσαρμοζόμουν ποτέ. Δεν μου άρεσε ποτέ το να μεγαλώσω.  Όχι σαν τον... Μάικλ Τζάκσον (γέλια), αλλά η εφηβεία μου έπεσε λίγο βαριά. Εμείς τότε ήμασταν έρμαια στα χέρια των δασκάλων, που μας χτυπούσαν, μας ειρωνεύονταν και δεν ξέραμε πού να βρούμε το δίκιο μας, αν όντως υπήρχε δίκιο, ή έστω παρηγοριά. Το σχολείο π.χ. το βλέπαμε σαν ένα σωφρονιστικό ίδρυμα που έπρεπε να μπούμε μέσα να δαμάσουμε ποιον;  Ήταν όλα μέσα σε μια περίεργη μιζέρια, συν τη λατινοθρησκευτική υστερία των εποχών, με όλα όσα μπορούμε να φανταστούμε ή να μη φανταστούμε καλύτερα.
Η δική σας φαντασία πάντως ως παιδί ήταν εξαιρετική! Θυμάμαι, αρχές του 1959, στο μεταίχμιο της εφηβείας, θαύμαζα τις ασθένειες! Σκεφτείτε ένα παιδί που έβρισκε μαγικές τις ασθένειες, χωρίς να συνειδητοποιεί το αμετάκλητο του θανάτου. Έλεγαν ‘αυτός έχει όγκο’ και μου ακουγόταν σαν να ήταν καθηγητής, σαν να είχε κάνει ντοκτορά!  Ή έλεγε η άλλη, ‘εμένα ο Γιαννάκης είναι απύρετος’, και αυτό ακουγόταν τρομερά!  Όλοι είχαν κάτι, παρόλο που ήταν σκληραγωγημένοι από πολέμους κτλ. Τη δεκαετία του 1950, μόλις χαλαρώσανε από βάσανα, βγήκαν οι χαζοευαισθησίες.  Ήταν όμως και ένας κοινωνικός κώδικας για να επικοινωνούν. Πηγαίναμε επισκέψεις και μιλούσαμε μόνο για αρρώστιες. Μια είχε ταινία και είχα νευριάσει! Αφού ήμουν εγώ φαν του σινεμά, εγώ έπρεπε να το πάθω, όχι αυτή! Θέλω να πω, μέσα από έναν κυκεώνα παρεξηγήσεων προσπαθούσε κανείς να μαζέψει λίγο τον εαυτό του και έτσι νόμιζα ότι κυλούσε η ζωή. Μετά ήρθε η εφηβεία και ξαφνικά μπήκαμε σε άσχημα σχολεία, οι συμμαθητές άγριοι, τα αγόρια γεμάτα ορμόνες, μια βιαιότητα και μια σωφρονιστική διαπαιδαγώγηση από τους καθηγητές, μια ζούγκλα! Τότε εξάλλου πολύ αγαπημένη έκφραση ήταν “καλά να πάθεις”, σαν να το άξιζες!
Άλλαξαν τα πράγματα σήμερα. Δεν αλλάζει ο άνθρωπος. Θεωρώ ότι οι άνθρωποι είναι το ίδιο και τα συναισθήματα τα ίδια.  Ίσως να μην υπάρχουν τέτοιου είδους μαύρα πρόβατα, αλλά υπάρχουν μαύρες κατσίκες, μαύροι παπαγάλοι κτλ.  Ίσως να υπάρχουν πλέον περισσότεροι τρόποι διαφυγής για κάποια άτομα. Εγώ τότε με όλα αυτά που ζούσα είχα τεράστια μαθησιακά προβλήματα. Ακόμη ο εφιάλτης μου είναι ότι δίνω εξετάσεις μαθηματικά!
Αν τα ξαναζούσατε όλα αυτά, πιστεύετε ότι θα ήσασταν αλλιώς; Ίσως να ήμουν πιο επιθετικός. Δεν είμαι επιθετικό άτομο, ίσως γι’ αυτό πέρασα αρκετό λούκι.
Τι σας λείπει μετά απο όλη αυτή την πορεία; Α, δεν κάνω τέτοιου είδους απολογισμούς. Δεν έχω επιθυμίες. Είναι όλα απρόβλεπτα και όλα πιθανά. Σταμάτησε αν θέλετε η εποχή που εκπλήσσομαι. Και δεν φταίει μόνο η εποχή. Εγώ πια δεν κουβαλάω εκπλήξεις. Θέλω καμιά φορά να καταπλήξω τον εαυτό μου, αλλά δεν είναι τόσο εύκολο πλέον. Δεν θα έλεγα ότι είναι σύμβαση, αλλά απλά -αν και ορθολογιστής δεν υπήρξα ποτέ- παίρνεις υπόψη σου ότι αυτή είναι η ζωή. C’est la vie!
Συγγραφικά, όμως, ντύνετε τη ζωή με ένα μυστήριο... Ναι. Δεν θέλω όμως να παίρνει φως, αν και έλειψε ο καιρός των μυστικών! Προτιμώ τις χαραμάδες. Σε όλα μου τα βιβλία νομίζω ότι ο συγγραφέας κοιτάει από τη χαραμάδα και περισσότερο υποθέτει τι είναι αυτό που δεν βλέπει και λιγότερο αυτό που βλέπει. Ξέρετε, αυτό είναι που δεν αντέχω και στη σημερινή εποχή: είναι πολύ εύκολο να έχεις πρόσβαση σε όποια πληροφορία θέλεις.
 
Άρα δεν θα φτιάχνατε ένα facebook π.χ.; Ποτέ! Σκεφτείτε, εγώ δεν γράφω σε υπολογιστή, σε μεγάλη ηλικία έμαθα να οδηγώ και, επειδή οδηγώ, αναγκαστικά κουβαλώ και ένα κινητό. Νομίζω η τεχνολογία δεν βοηθάει πάντα.
Μπορεί να χαλάει τη γοητεία των πραγμάτων, αλλά δεν ανοίγει κόσμους; Ναι, αλλά... έχουμε ανάγκη αυτούς τους κόσμους να τους ανοίξουμε;