Ο παππούς μου ο Τσάρλι Τσάπλιν, ο προπάππος μου ο Τολστόι

Του Δημήτρη Δουλγερίδη

16059950

Γεννημένοι την ίδια χρονιά, ο ηθοποιός Τζέιμς Τιερέ και η βοκαλίστρια Βικτόρια Τολστόι μοιράζονται το βάρος ενός ιστορικού ονόματος. Ο πρώτος συμμετέχει στο Φεστιβάλ Αθηνών και η δεύτερη ερμηνεύει τζαζ στο Φεστιβάλ της Σάνης

ΒΙΚΤΟΡΙΑ ΤΟΛΣΤΟΪ

Το όνομα και η χάρη

«Κάθεται στην αμμουδιά με το γράμμα στα χέρια. Δεν έχει φεγγάρι απόψε. Και μόνο τα βήματα στην άμμο οδηγούν πίσω στο σπίτι». Στους στίχους που τραγουδάει η Βικτόρια Τολστόι οι περιγραφές φέρνουν στο μυαλό σελίδες από τους μεγάλους της λογοτεχνίας. Και τότε η ερώτηση γεννιέται αυτόματα, ακόμη και για τον πλέον ανυποψίαστο. Ναι, η ξανθομάλλα «μικρή κυρία» της σύγχρονης τζαζ κρατάει από το γενεαλογικό δέντρο του μεγάλου ρώσου μυθιστοριογράφου. Ο προπάππος της ήταν ο γιος του Λέοντος Τολστόι, ο οποίος εγκαταστάθηκε στη Σουηδία στα τέλη του 19ου αιώνα.
Η ίδια γεννήθηκε στη μικρή πόλη Sigtuna, κοντά στη Στοκχόλμη, το 1974. Χωρίς να έχει πάρει ποτέ κανένα μάθημα τραγουδιού και με μόνη πυξίδα το μουσικό της ένστικτο απολαμβάνει τις διθυραμβικές κριτικές των απανταχού κριτικών της τζαζ. Το ξεκίνημά της μοιάζει πλέον με κινηματογραφικό στιγμιότυπο, όπως συνήθως συμβαίνει όταν κοιτάς τα πράγματα από απόσταση. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, κατά την εμφάνισή της σε ένα κλαμπ στη Στοκχόλμη, μια δισκογραφική εταιρεία την ανακαλύπτει και της προσφέρει συμβόλαιο.
Η συνέχεια γράφεται στην κορυφή των charts, όπου τη στέλνει το άλμπουμ «For Αlskad». Η Βικτόρια είναι πλέον διάσημη στη χώρα της, αυτή τη φορά όχι μόνο για το επίθετό της. Το 1997 στο άλμπουμ «White Russians» γράφει τη μουσική με τον διάσημο συμπατριώτη της- μακαρίτη πλέον- Εsbjorn Svensson, επιχειρώντας τη γεφύρωση της τζαζ με την ποπ. Τον Φεβρουάριο του 2004 ηχογραφεί το «Shining on Υou», το οποίο μέσα σε μία εβδομάδα φτάνει στο νούμερο 2 των σουηδικών charts της τζαζ. Οι συνθέσεις είναι πάλι του Svensson και η παραγωγή του σπουδαίου τρομπονίστα Νιλς Λάντγκρεν. Δύο χρόνια μετά, στο «Ρicture of Μe», ερμηνεύει γνωστά τραγούδια των Πολ Σάιμον, Πρινς, Πίτερ Γκάμπριελ, Στίβι Γουόντερ, Βαν Μόρισον και Αλαν Πάρσονς.
Στο Φεστιβάλ της Σάνης θα παρουσιάσει τον τελευταίο της δίσκο «Μy russian soul»- φόρο τιμής στις ρωσικές ρίζες της-, όπου διασκευάζει συνθέσεις των Τσαϊκόφσκι, Μποροντίν και Ραχμάνινοφ, καθώς και παραδοσιακά ρωσικά τραγούδια.

ΤΙΕΡΕ

Ολη η ζωή του ένα τσίρκο

Οταν ήταν μικρός, οι γονείς του τού είχαν κολλήσει το παρατσούκλι «Χρυσόμυγα», επειδή μπλεκόταν στα πόδια τους την ώρα που δοκίμαζαν τα ακροβατικά τους νούμερα. Η παιδική ηλικία του Τζέιμς Τιερέ μόνο συνηθισμένη δεν ήταν. Ο πατέρας του, ο Ζαν-Μπατίστ, άφησε την καριέρα του στο γαλλικό θέατρο για να αφοσιωθεί στο βαριετέ και να γίνει κλόουν τσίρκου. Μητέρα του ήταν η χορεύτρια και σχεδιάστρια Βικτόρια Τσάπλιν, το τρίτο από τα οκτώ παιδιά που απέκτησε ο Τσάρλι Τσάπλιν (με την Οουνα, κόρη του θεατρικού συγγραφέα Ευγένιου Ο΄Νιλ). Η Βικτόρια και ο ΖανΜπατίστ γύριζαν τον κόσμο με το τσίρκο τους, επέστρεφαν κάθε τόσο στη Βουργουνδία και έφευγαν ξανά για την Ιταλία, την Αυστραλία ή την Αγγλία. Από κοντά τους και ο μικρός Τζέιμς, που έπαιζε τη... βαλίτσα με πόδια και μάθαινε το επόμενο μουσικό σκετς. 

Ηρθε κάποτε όμως η ώρα να πάρει το καλλιτεχνικό μέλλον στα χέρια του. Και τότε επέλεξε μια εμφάνιση στην ταινία «Ρrospero΄s Βooks» του Πίτερ Γκρίναγουεϊ, συνεργασίες με τον Μπενό Μπεσόν και τον Μπομπ Ουίλσον. Οι «καταχρήσεις» δεν κράτησαν πολύ. Σύντομα ξαναμπήκε στην τροχιά του θεάτρου και του τσίρκου.
Το 1998 ίδρυσε τη δική του θεατρική ομάδα (με τη μητέρα του στον σχεδιασμό των κουστουμιών και σκηνικών), την «Compagnie de l΄Ηanneton» («Ο θίασος της χρυσόμυγας»). Και τότε οι φίλοι του ξαναθυμήθηκαν το παρατσούκλι της παιδικής του ηλικίας.
Η πρώτη παραγωγή του το 1998, το «La Symphonie du Ηanneton», περιόδευσε σχεδόν σε όλη την Ευρώπη, κερδίζοντας τις επευφημίες των κριτικών για τη δημιουργία ενός εντυπωσιακού, «ακροβατικού» θεάτρου. Η καθιέρωση ήρθε με το «Αu revoir parapluie» το 2007. Ακόμη μία φορά, ο Τιερέ πάντρεψε το τσίρκο, τον χορό, την παντομίμα, τους κλόουν, τη μαγεία και ένα σωρό άλλα συστατικά, σε ένα αλλόκοτο, αλλά ιδιοφυές σύνολο.
Το 2009 ήταν η σειρά του «Ραούλ». Ο ήρωας, σαν άλλος Ροβινσώνας Κρούσος, ζει μόνος στην καλύβα του, σε πείσμα του αξιώματος «κανείς άνθρωπος δεν είναι από μόνος του νησί». Οταν μια ημέρα επιστρέφει σε αυτήν, τη βρίσκει κατειλημμένη από κάποιον άλλο. Ο Τιερέ εμφανίζεται για πρώτη φορά μόνος επί σκηνής. Στο σκοτεινό παραμύθι συμμετέχουν αλλόκοτα πλάσματα, όπως ένα μεγάλο σκελετωμένο πουλί, ένας μεταλλικός σκορπιός, ένα επίπεδο ψάρι, ένας υπερμεγέθης ελέφαντας (όλα σχεδιασμένα και κατασκευασμένα από τη μητέρα του, Βικτόρια Τσάπλιν). Ο πρωταγωνιστής κρύβεται κάθε τόσο σε ένα σημείο της σκηνής, για να εμφανιστεί δευτερόλεπτα αργότερα, μεταμφιεσμένος σε κάτι εντελώς διαφορετικό.